7 กันยายน 2568 สถาบันสิ่งแวดล้อมไทย หรือ TEI โดย คุณวิลาวรรณ น้อยภา หัวหน้าโครงการพัฒนาความร่วมมือเมืองคู่ขนานชายแดนไทย ลาว เมียนมา ขับเคลื่อนการจัดการและลดมลพิษหมอกควัน และนักวิจัย เข้าพบคุณพินิจ วันนา หัวหน้าโครงการพัฒนาที่สูงฯ สบเมย และคณะทำงาน ณ โครงการพัฒนาพื้นที่สูงแบบโครงการหลวงสบเมย อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน เพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรู้การดำเนินงานโครงการด้านการจัดการปัญหาหมอกควันและไฟป่าในพื้นที่สูง เยี่ยมชมและแลกเปลี่ยนกับเกษตรกรในพื้นที่เป้าหมายโครงการที่ดำเนินแนวปฏิบัติระบบเกษตรที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม อำเภอสบเมย จังหวัดแม่ฮ่องสอน พร้อมหารือแนวทางการพัฒนาความร่วมมือที่เกี่ยวข้องในการดำเนินงานแก้ไขปัญหาหมอกควันข้ามแดนโดยพบว่าชุมชนในพื้นที่มีการดำเนินการแนวปฏิบัติดีลดการเผาจากรูปแบบและวิถีการผลิตเกษตรชุมชนต้นแบบลดการเผา

การปรับรูปแบบการผลิตและลดวิถีการผลิตเพาะปลูกข้าวไร่หมุนเวียนของครัวเรือนชุมชนกะเหรี่ยงบ้านเลโคะ มีการลดพื้นที่เพาะปลูกข้าวต่อครัวเรือน ลดระยะเวลาในการปลูกในพื้นที่เดิมจาก 8 ปี เหลือ 5 ปี เพื่อให้พื้นที่ได้ฟื้นฟูระบบนิเวศของป่า และในแปลงข้าวเพิ่มพืชที่หลากหลายในแปลง พวกพืชตระกูลถั่ว และห้ามรุกพื้นที่แหล่งน้ำลำธารและต้นไม้ที่อุดมสมบูรณ์

การสนับสนุนอาชีพและพืชลดการเผา ทดแทนการปลูกข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ บ้านห้วยน้ำใส ด้วยการส่งเสริมพืชที่ตลาดมีความต้องการและเหมาะสมกับบริบทของพื้นที่ ได้แก่ กาแฟ อะโวคาโด กาปลูกหัวบุก และพืชสมุนไพร ซึ่งช่วยลดปัญหาการเผา การเฝ้าระวังไฟ และเพิ่มโอกาสทางการตลาดให้แก่ชุมชน

การบริหารจัดการดิน น้ำ ป่า ด้วยการจัดการป่าชุมชน กำหนดกติกาและข้อตกลงในการบริหารจัดการพื้นที่และการบูรณาการจากทุกภาคส่วนเกี่ยวข้องร่วมแก้ไขและพัฒนาให้ชุมชนในพื้นที่ให้เป็นไปอย่างครบวงจรและยั่งยืน

ทั้งนี้ การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ดูงานครั้งนี้จะเป็นฐานข้อมูลสำคัญเพื่อนำไปพัฒนาแนวปฏิบัติที่เหมาะสมในการขับเคลื่อนนโยบายและมาตรการจัดการหมอกควันข้ามแดนในระดับพื้นที่ของจังหวัดแม่ฮ่องสอนให้เป็นรูปธรรมต่อไป